Trước đại dịch Covid-19, khi mà tình hình kinh tế xã hội còn đang ổn định, phần lớn người đi làm chỉ mong muốn một công việc thu nhập cao và có sự phát triển về vị trí hay chuyên môn. Khi đó, giá trị công việc chỉ là thứ mơ hồ, ít được quan tâm, nó chỉ được một số cá nhân sau khi đã đạt được những thành tựu về danh tiếng hay tiền bạc tìm kiếm như một cách thỏa mãn các giá trị tinh thần.
Rất nhiều những thói quen sống và làm việc thay đổi từ khi Covid-19, đây là cơ hội để chúng ta sống chậm lại, nhận ra sự mong manh giữa sống và chết, có nhiều thời gian để tư duy về công việc… Điều đó khiến cho những thứ trước đây chúng ta thờ ơ thấy không quan trọng trở thành sự ưu tiên.
Trong thời gian gần đây, trên các diễn đàn và mạng xã hội công việc, rất nhiều người đi làm chia sẻ thấy mất định hướng trong công việc, muốn tìm kiếm những giá trị của bản thân ngày càng nhiều. Với đặc thù công việc, tôi cũng thường xuyên gặp những người bối rối với công việc, dù trẻ hay già, ít kinh nghiệm hay nhiều nhiều kinh nghiệm, mới đi làm hay đã làm được gần 20 năm.
Việc tìm kiếm những ý nghĩa trong công việc là việc quan trọng của cả sự nghiệp, nhưng trước đây có thể chờ đợi khi thỏa mãn các mục tiêu khác như tiền bạc, địa vị… Nhưng khi Covid-19 xuất hiện, những giá trị của công việc bỗng nhiên thành mục tiêu quan trong của rất nhiều người.
Tại sao giá trị công việc lại quan trọng?
Trong khoảng 8 năm từ khi tốt nghiệp đại học, tôi làm nhiều công việc khác nhau từ đúng ngành học đến những việc trái ngược hẳn với ngành học. Suốt 8 năm, không công việc nào khiến tôi hài lòng và thực sự hứng thú trong thời gian dài. Sau này tôi mới biết đó là do những giá trị công việc không phù hợp với những giá trị mà mình thực mong muốn.
Theo Richard Knowdell hiện đang là cố vấn nghề nghiệp cấp quốc gia của Mỹ thì giá trị công việc là một thành phần quan trọng để hưởng đến đến sự hứng khởi, thành công và hạnh phúc của một người trong công việc. Cấu trúc công việc của Knowdell bao gồm 4 yếu tố: Giá trị, Kỹ năng, Cá nhân người đó, Những gì người đó quan tâm.
Ngoài yếu tố chung về thu nhập và sự thăng tiến thì mọi người đều tìm kiếm và coi trọng những điều khác nhau trong công việc. Một số sẽ coi trọng sự ghi nhận, uy tín, tiền bạc một số khác lại coi trọng sự sáng tạo, giờ giấc linh hoạt và sự độc lập, được gặp gỡ giao lưu… Những điều coi trọng này chính là những giá trị công việc mà chúng ta mong muốn và tìm kiếm.
Sự hài lòng và thành công trong công việc phụ thuộc rất nhiều vào những giá trị công việc hiện tại có tương đồng với các giá trị mà bản thân mình mong muốn hay không.
Anh bạn tôi là người coi trọng “Trung thực và liêm chính”, nhưng công việc lại yêu cầu thường xuyên làm các số liệu giả với nhà đầu tư và khách hàng, anh ta rời bỏ công việc này sau 6 tháng do luôn cảm thấy lo lắng và căng thẳng. Một chị đồng nghiệp cũ đang làm tại một doanh nghiệp FDI, có vị trí và thu nhập rất tốt. Nhưng sinh đứa con thứ hai những điều chị coi trọng thay đổi, chị muốn“Gia đình” và “Cân bằng cuộc sống” vì vậy chị rời công ty trong sự tiếc nuối của tất cả đồng nghiệp.
Giá trị là niềm tin đến từ bên trong và có thể đã ăn sâu vào mỗi chúng ta. Giá trị công việc là một trong những tiền đề để xây dựng một sự nghiệp thành công.
Tìm kiếm giá trị công việc bằng cách nào?
Nếu muốn sự nghiệp thành công thì bản thân phải làm được một việc gì đó, được xã hội hay người khác ghi nhận, hợp tác, đó chính là giá trị của chúng ta. Rất nhiều khảo sát trên thế giới cũng nói lên điều này. Một người có cảm hạnh phúc, thành công trong công việc khi họ tạo ra giá trị cho xã hội, cho cộng đồng hay cho người khác và được ghi nhận.
Khi đã xác định được giá trị của bản thân, chúng ta sẽ có câu trả lời về động lực thúc đẩy làm việc tốt nhất. Bởi vậy để tìm kiếm những giá trị trong công việc chúng ta cần trả lời những câu hỏi sau.
1. Tôi coi trọng những giá trị nào?
2. Tại sao tôi lại coi trọng những giá trị đó?
3. Tôi mong muốn làm việc gì trong tương lai, trong tổ chức nào và với ai?
4. Những giá trị công việc của tôi có tương đồng với công việc, tổ chức hay những người đồng hành với mình không?
5. Tôi sẽ làm gì để đóng góp giá trị của mình?
Không phải ai cũng có thể tìm được những giá trị và công việc mong muốn ngay từ đầu. Với tôi cũng vậy, tôi đã mất rất nhiều thời gian để có thể tự hỏi và trả lời được những câu hỏi này. Tuy nhiên việc mất thời gian cho những việc vô nghĩa, không hứng thú và không hiệu quả sẽ là một sự lãng phí cực lớn. Chúng ta lãng phí rất nhiều thời gian, cơ hội, nguồn lực và tiền bạc của bản thân, gia đính và xã hội.
Đi tìm góa trị công việc, đầu tiên là học và tự hoàn thiện từ chính những người xung quanh, từ công việc đang làm, bởi bất cứ ai hay điều gì cũng có thể là người thầy của mình. Đến bây giờ tôi vẫn không quên được bài học của một chị thủ quỹ về tính logic vấn đề tiền trong doạnh nghiệp, tôi vẫn thường xuyên ứng dụng tư duy này trong công tác quản lý sau này.
Tiếp theo, hãy tìm kiếm và gặp gỡ những người có nhiều trải nghiệm, kinh nghiệm và đã gắn bó lâu với công việc. Hãy lắng nghe những chia sẻ về thách thức trong công việc, họ đã vượt qua thách thức như thế nào, những lúc nào họ cảm thấy hạnh phúc và thăng hoa trong công việc.
Hãy hỏi những người kinh nghiệm về những giá trị nghề nghiệp của họ, những điều gì khiến họ vẫn đang làm công việc hiện tại cho dù đầy những khó khăn và thách thức.
Nhưng điều quan trọng nhất vẫn là chính mình trả lời các câu hỏi trên như thế nào. Một cách tôi thường làm là ghi vào một cuốn sổ tay mỗi khi xuất hiện một câu trả lời nào đó. Tôi thường tổng kết 3 tháng một lần và tìm ra những câu trả lời giống nhau, được lặp đi lặp lại nhiều lần. Nhưng câu trả lời lặp lại như vậy, tôi thấy sẽ là những giá trị và mong muốn theo chặng đường dài của bản thân.
Hiện tại với sự phát triển của công nghệ, công cụ hỗ trợ ghi chép của chúng ta cũng đa dạng và dễ dàng hơn. Ngoài ra có các bài kiểm tra online, các bộ thẻ, các trò hay các công cụ khác sẽ giúp trả lời những câu hỏi trên. Một lưu ý là hãy thực hiện định kỳ, để tìm ra những điều lặp lại nhiều lần vì đó sẽ là những thứ gắn bó với chúng ta lâu dài.
Những điều lưu ý khi tìm kiếm những giá trị công việc
Việc tìm kiếm giá trị công việc từ những động cơ tiêu cực (chẳng hạn muốn trả thù ai đó), chỉ theo đuổi tiền bạc hay danh vọng hão huyền sẽ khiến chúng ta gặp nhiều rủi ro. Đầu tiên không thể có sự thăng hoa, hạnh phúc trong công việc như đúng mục tiêu tìm kiếm giá trị của nó. Thứ hai chúng ta rất dễ làm những việc không đúng tới tiêu chuẩn của xã hội, tổ chức gây ra sự rủi ro cho chính bản thân, thậm chí có người còn vi phạm pháp luật. Vậy hãy bắt đầu tìm kiếm giá trị công việc bằng những động cơ tích cực
Giá trị nghề nghiệp của một người thì đó là những gì người đó mong muốn, hãy lắng nghe nhưng đừng để những người khác hay dư luận xã hôi ảnh hưởng đến quyết định của bản thân. Nếu đã lựa chọn sự “Lợi nhuận và tài chính” thì đừng để những ý kiến hay những quan niệm xã hội cũ kỹ kiểu “nó chỉ biết đến tiền” ảnh hưởng đến quyết định của bản thân.
Không có điều gì hoản hảo, chẳng ai có thể tìm được một công việc mà mọi thứ đều như mình mong muốn. Vì vậy hãy đừng chờ đợi, hãy hành động bằng cách làm việc chăm chỉ, luôn học hỏi và hoàn thiện bản thân cho dù ta đã tìm ra giá trị công việc hay chưa. Chỉ có hành động mới khiến chúng ta thay đổi bản thân và tìm được những giá trị đích thực của mình.
Với cá nhân tôi thấy đi tìm giá trị công việc giống như một hành trình. Mỗi chuyến đi đều cho ta những trải nghiệm, những bài học bổ ích giúp ta hoàn thiện hơn. Tôi cũng vậy và tôi nhận ra chính mình qua những chuyến đi.
HRNguyen
Bài viết được chia sẻ trên VNEXPRESS
