Một kỳ khải giảng nữa lại bắt đầu, với học sinh THPT lai có thêm nhiều câu hỏi, từ việc học hành cho đến trường lớp, thầy cô và bạn bè. Nhưng một câu hỏi khá nhiều học sinh lo lắng và khó có lời giải đáp là “Bạn sẽ làm gì trong tương lai?”. Nếu bạn không chắc chắn về điều này cũng đừng quá lo lắng, điều này rất phổ biến đối với nhiều học sinh như bạn.
Vậy làm thế nào để có thể chọn nghề nghiệp phù hợp với bản thân trong tương lai? Hãy tham khảo và thực hiện theo các gợi ý sau để có thể thực sự bắt đầu hành trình sự nghiệp của bạn ngay từ khi còn đang học THPT.
1. Khám phá bạn là ai?
Câu hỏi này nghe có vẻ vĩ mô và to tát nhưng chỉ cần hiểu đơn giản là bạn thích điều gì, những điểm mạnh của bạn là gì. Thế giới việc làm ngày càng thay đổi nhanh chóng và nó cũng yêu cầu người lao động phải chủ động hơn, kỹ năng phải thành thạo hơn. Vì vậy lựa chọn nghề nghiệp trên điểm mạnh và những sở thích sẽ là xu thế tất yếu và là nền tảng cho sự thành công sau này.
Hãy nghĩ và liệt kê về những sở thích, những hoạt động thường thích tham gia hay bộ phim yêu thích…, bất cứ thứ gì mà bạn quan tâm. Sau đó, hãy tự hỏi tại sao bạn lại thích những hoạt động đó. Ví dụ, bạn có yêu thích hoạt động tình nguyện vì muốn giúp đỡ người khác và bạn giao tiếp rất tốt, thì những nghề nghiệp liên quan đến xã hội có thể là lựa chọn. Ngược lại, nếu bạn thích làm việc với máy móc bởi bạn yêu thích các cấu trúc và giỏi phân tích logic, thì những nghề nghiệp kỹ thuật hay liên quan đến số liệu lại có thể là sự phù hợp.
Hiểu được điều này, bạn sẽ biết nên tham gia những trải nghiệm và hoạt động ngoại khóa nào cho phù hợp. Những điều này không chỉ giúp bạn rèn luyện những kỹ năng mà còn giúp bạn hoàn thiện bản thân, xác định lại sở thích và điểm mạnh của chính mình. Điều này giúp bạn có thể phân tích những nghề nghiệp nào phù hợp với mình. Ví dụ các công việc kinh doanh, chăm sóc khách hàng… cần giỏi và thích giao tiếp, nhưng cảnh sát, vận động viên, .. cần có sức khỏe tốt và thích vận động.
Hãy bắt đầu bài tập này ngay từ khi bước chân vào cấp THPT, điều đó có thể giúp tìm thấy một nghề nghiệp cho bạn sự yêu thích và thành công trong tương lai.
2. Môn học nào bạn yêu thích và giỏi?
Giờ quay lại việc học tập, những môn nào đang yêu thích và là thế mạnh của bạn? Đây có thể là điểm xuất phát cho hành trình sự nghiệp một cách tự nhiên và là cách có thể lựa chọn con đường sự nghiệp sau khi tốt nghiệp. Việc biết được những môn học yêu thích và thế mạnh cũng giúp bạn lựa khối thi, đặt mục tiêu vào những ngành, những trường phù hợp.
Nếu bạn nghiêng về những môn ngoại ngữ hay văn học, những nghề cần khả năng ngôn ngữ và giao tiếp như truyền thông hay giáo viên… có thể phù hợp. Nếu bạn mạnh về các môn toán học và khoa học, những nghề kỹ thuật hay công nghệ là sự lựa chọn không tồi. Còn nếu bạn yêu thích thể dục, một công việc giúp bạn vận động và dành thời gian ở ngoài trời có thể được cân nhắc, chẳng hạn như chăm sóc cảnh quan, cây cối.
Còn nếu bạn là người không phải là người thích việc học tập, bạn hoàn toàn có thể nghĩ đên việc kiếm tiền ngay sau khi tốt nghiêp. Hãy xem xét học việc học nghề ngay trong môi trường công việc của bạn.
3. Thực hiện các bài đánh giá nghề nghiệp
Các bài đánh giá nghề nghiệp thông thường là một loạt các câu hỏi nhằm giúp bạn hiểu rõ bản thân để có thể khám phá những công việc nào phù hợp nhất với tính cách, mong muốn và mục tiêu của mình. Trong công việc ngoài tiền lương và sự thăng tiến thì còn nhiều yếu tố khác như mội trường làm việc, những giá trị có được, các loại kỹ năng sử dụng… sẽ quyết định sự hài lòng của bạn. Vì vậy những bài đánh giá này sẽ cung cấp các thông tin một cách đầy đủ hơn cho lựa chọn nghề nghiệp trong tương lai của bạn.
Các bài đánh giá nghề nghiệp thông thường được chia thành hai loại: đánh giá tính cách và đánh giá nghề nghiệp. Lời khuyên là bạn nên thực hiện cả hai loại này để có có một cái nhìn tổng thể về công việc và môi trường làm việc để tạo ra sự hài lòng tối đa trong nghề nghiệp tương lai. Trên thế giới có rất nhiều những công cụ để đánh giá cá nhân cũng như đánh giá về nghề nghiệp như DISC, MBTI, PSI, Big Five, Holland Code, Knowdell cards … Nhiều bài đánh giá được thực hiện miễn phí và bạn có thể hoàn toàn dễ dàng tìm kiếm những công cụ này trên Internet khi gõ các từ khóa liên quan đặc biệt là bằng tiếng Anh.
4. Bạn mong muốn điều gì?
Như đã nói ở trên, ngoài tiền lương và sự thăng tiến thì mọi người đều tìm kiếm những điều khác nhau trong công việc. Những yếu tố này giúp cho bạn có sự hài lòng, hứng thú với nghề nghiệp về ngắn hạn và cả lâu dài. Có những người coi trọng sự “cân bằng cuộc sống” nhưng lại có những người thích “làm việc với áp lực cao”, có những người muốn “sự sáng tạo” nhưng những người khác lại muốn “làm những việc có cấu trúc sẵn”.
Một khi xác định được những điều mình muốn, bạn sẽ có câu trả lời về động lực thúc đẩy bạn làm tốt nhất công việc. Điều này thực sự rất quan trong với sự lựa chọn nghề nghiệp trong tương lai. Chẳng hạn như một trong những điều mong muốn của bạn là “sự ổn đinh” thì một nghề nghiệp như hành chính văn phòng có thể phù hợp, nhưng những nghề nghiệp cần sự mạnh mẽ, quyết liệt như kinh doanh sẽ không phù hợp.
Nhưng không phải lúc nào bạn sẽ biết thực sự những điều mình muốn có chính xác không, điều đó có thể gây căng thẳng và lo lắng cho nhiều học sinh. Đây là lúc tìm cho mình những người có kinh nghiệm để có được những lời khuyên. Hãy dành thời gian để gặp giáo viên hoặc người làm hướng nghiệp học đường, cha mẹ… và đặc biệt là những chuyên gia hướng nghiệp hay những người đã có kinh nghiệm làm việc lâu năm. Bằng kinh nghiệm, họ có thể cung cấp cái nhìn sâu sắc và có giá trị giúp bạn nhận diện được những điều mong muốn để giúp cho quyết định lựa chọn nghề nghiệp.
Hãy thực hiện việc này thường xuyên bằng cách ghi chú vào một cuốn sổ nhỏ hay trên các thiết bị điện tử như smart phone, máy tính. Những điều này thâm chí có thể thay đổi hằng ngày, nhưng theo dõi trong suốt một quá trình dài nhưng điều bạnthấy xuất hiện nhiều nhất rất có thể là những mong muốn gắn bó với bạn trong suốt hành trình sự nghiệp.
5. Những kỹ năng nào khiến bạn hứng thú?
Kỹ năng là thứ không thể thiếu khi thực hiện công việc và nó gắn bó với bạn trong suốt hành trình sự nghiệp. Còn điều gì tuyệt vời hơn khi bạn lựa chọn một nghề nghiệp mà mình thường xuyên được sử dụng những kỹ năng tạo cảm hứng cho bản thân. Hay nói một cách đơn giản sự hứng thú và tạo động lực của bạn trong công việc một phần sẽ đến từ những kỹ năng được sử dụng.
Nếu bạn thích viết đương nhiên những công việc sáng tạo nội dung là điều có thể thích thú trong tương lại, nếu bạn thích việc lắp ráp máy móc thì những nghề cơ khí là một lựa chọn không tồi. Có thể dễ dàng tìm kiếm những kỹ năng cần thiết cho tương lai bằng các từ khóa hay qua các Bản mô tả công việc cua các nghề nghiệp mà ban quan tâm.
6. Trải nghiệm và tích lũy
Bây giờ bạn đã có một vài ý tưởng nghề nghiệp, một cách tốt hơn nữa để xem liệu chúng có phù hợp hay không là sự trải nghiệm. Hãy bắt đầu từ những công việc bạn đang hằng ngày sử dụng trong cuộc sống hay trong học tập. Trong giai đoạn THPT hãy nắm bắt cơ hội, trải nghiệm nhiều các hoạt động ngoại khóa, giúp đỡ gia đình, nhà trường và xã hội. Đây không chỉ là cơ hội để bạn nhìn nhận lại bản thân, xem nghề nghiệp nào đó có phù hợp với mình không mà còn giúp bạn rèn luyện nhân cách để trở thành một người thành công sau này.
Hãy cân nhắc đến trở thành tình nguyện viên hay những công việc ngắn hạn trong mùa hè. Những kinh nghiệm này có thể mang lại nhiều lợi ích cho học sinh, ngay cả khi bạn không tiếp tục theo đuổi nghề nghiệp đó. Nó có thể giúp nâng cao các kỹ năng và thêm mối quan hệ, có thể hiểu môi trường và công việc như thế nào. Ngoài ra nó cũng sẽ giúp ích cho công việc sau này của bạn hay khi xin các học bổng của trường đại học.
7. Chọn ngành và Chọn trường
Cho dù học tiếp sau trung học phổ thông không phải con đường duy nhất để vào đời, nhưng ở nước ta nó vẫn là xu thế được ưu tiên. Sau quá trình trải nghiệm, thông thường khoảng 2 năm, bạn đã cân nhắc đến sự nghiệp tương lai của mình. Hãy lập một danh sách có chọn lọc những nghề nghiệp mà bạn quan tâm.
Sau đó, bắt đầu nghiên cứu sâu vào từng lĩnh vực, xem xét các yêu về học tập cho từng công việc, cùng với triển vọng nghề nghiệp trong tương lai. Hãy trả lời câu hỏi lĩnh vực này liệu tương lai có phát triển hay mức lương là bao nhiêu? Giai đoạn này ngoài việc tra cứu thông tin trên Internet bạn sẽ rất cần ý kiến của những người đi làm lâu năm, người làm hướng nghiệp, cha mẹ và thầy cô.
Khi lựa chọn được ngành nghề thì lựa chọn trường học cũng sẽ đau đầu không kém. Hãy lựa chọn những trường có điểm số phù hợp với học lực, điều kiện gia đình và cung cấp bằng cấp tốt nhất trong lĩnh vực bạn quan tâm. Nên có những lựa chọn sớm từ đầu năm lớp 12, tránh việc “nước đến chân mới nhảy” khiến bạn có thể đưa ra những lựa chọn không phù hợp.
Lời kết:
Mặc dù lựa chọn nghề nghiệp và các trường là một quyết định rất lớn, tuy nhiên cố gắng đừng để nó ảnh hưởng quá nhiều đến bạn. Bởi nếu quá áp lực có thể những ảnh hưởng đến kết quả học tập và thi cử, thậm chí đem lại sự mâu thuẫn trong gia đình. Rất nhiều người thay đổi nghề nghiệp và vẫn thành công trong cuộc sống. Vì vậy nếu bạn không hài lòng với lựa chọn của mình, hãy tích cực bởi không bao giờ là quá muộn để thử một thứ mới.
HRNguyen
